Χαιρετισμός του Προέδρου της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κερκύρας, Σπύρου Παδοβά για τη συναυλία στη Ζάκυνθο, 08/10/2016

Αξιότιμες κυρίες και κύριοι,

εκ μέρους της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κερκύρας θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για τη χαρά της πρόσκλησης στις εκδηλώσεις που τιμούν τη δημιουργία της πρώτης μη στρατιωτικής μπάντας της νεώτερης Ελλάδας. Εκείνη η πρώτη προσπάθεια που πραγματοποιήθηκε στη Ζάκυνθο το 1816, παρότι βραχύβια  (μιας και ο οργανισμός εκείνος σταμάτησε τη λειτουργία του περί το 1823, όπως μάς έχει αποδείξει ο αγαπητός Στέλιος Τζερμπίνος), επιβεβαίωσε τη σημασία των συνόλων πνευστών στην καθημερινότητα των επτανησιασκών αστικών κέντρων, τα οποία ήδη τότε είχαν άμεση επαφή με τα σύνολα αυτά μέσα από τους κατά καιρούς στρατιωτικούς σχηματισμούς. Κάποιες πληροφορίες σχετικά με το θέμα αυτό θα διαβάσετε στο κείμενο που σας έχει ήδη διανεμηθεί.

Το 1840 οι ιδρυτές της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κερκύρας αποφάσισαν εξ αρχής, όπως μαρτυρά και το αρχειακό υλικό, να δημιουργήσουν έναν πλήρη και κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα μουσικό οργανισμό, όπου θα διδάσκόταν έγχορδα, πνευστά και πληκτροφόρα, φωνητική μουσική και πλήρες πρόγραμμα μουσικών θεωρητικών. Δημιούργησαν, δηλαδή, τον πρώτο ολοκληρωμένο και σε αδιάκοπη λειτουργία μουσικοεκπαιδευτικό οργανισμό της νεώτερης Ελλάδας, η οποία θα ανέμενε 31 ολόκληρα έτη για να δει τον επόμενο (δηλ. το Ωδείο Αθηνών το 1871). Στο πλαίσιο των ευρύτατων αυτών δραστηριοτήτων της Φιλαρμονικής δημιουργήθηκε και μια μπάντα ως εργαλείο έκφρασης των μαθητών των πνευστών, τη σύγχρονη απόληξη της οποίας θα ακούσετε σε λίγο με το βάρος των 176 ετών συνεχούς δραστηριότητας.

Πριν από αυτό, όμως, θα ήταν ίσως ενδιαφέρον να υπογραμμιστούν και κάποιες ενδεικτικές σχέσεις της Παλαιάς Φιλαρμονικής με τα μουσικά ζητήματα της Ζακύνθου. Δε μας ενώνει μόνο η δραστηριότητα των εκ μητρός Ζακυνθινών στην καταγωγή, αλλά μεγαλωμένων στην Κέρκυρα, αδελφών Αντωνίου και Ιωσήφ Λιμπεράλη (οι οποίοι υπήρξαν αρχιμουσικοί της μπάντας της Παλαιάς Φιλαρμονικής υπό την καλλιτεχνική ηγεσία του Νικόλαου Μάντζαρου) ούτε μόνο το ότι όταν το 1843 δημιουργήθηκε η νέα ζακυνθινή μπάντα προμηθευτής των οργάνων της ήταν εκείνος που δύο χρόνια ενωρίτερα είχε προμηθεύσει τα όργανα της μπάντας της δικής μας Φιλαρμονικής. Εξίσου σημαντικές ήταν και οι διάφορες επισκέψεις της μπάντας της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κερκύρας στη Ζάκυνθο κατά τον 19ο αιώνα (γεγονός που περαιτέρω υπογράμμισε τη σημασία της μπάντας στα Επτάνησα), αλλά και το ότι συχνά μπαντίστες της Παλαιάς Φιλαρμονικής εύρισκαν εργασία στο περίφημο θέατρο της Ζακύνθου.

Η δημιουργία μη στρατιωτικών μπαντών στα Επτάνησα βασίστηκε στο παράδειγμα, τη χρήση και τη δυναμική της σύγχρονης αντίληψης για τη θέση των ορχηστρών πνευστών στον κοινωνικό και καλλιτεχνικό ιστό των ευρωπαϊκών πόλεων. Οι Επτανήσιοι εκμεταλλεύτηκαν, όπως και έπρεπε, το παράδειγμα που έφεραν οι γαλλικές στρατιωτικές μπάντες και περαιτέρω εδραίωσαν εκείνες της βρετανικής διοίκησης. Με τα δεδομένα αυτά η δημιουργία μη στρατιωτικών μπαντών στη Ζάκυνθο (1816 έως 1823 και μετά εκ νέου το 1843), στο Ληξούρι και το Αργοστόλι (1836, 1837), αλλά και της μπάντας της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κερκύρας (σύνολο, όμως, που αποτελούσε μικρό μόνο μέρος των πολυσχιδών δραστηριοτήτων της, και ουδέποτε αποκλειστικό σκοπό της), συνδεόταν με την ήδη παραδεδεγμένη χρήση των συνόλων αυτών στα Ιόνια. Έτσι, σήμερα, παρά τις δυσκολίες των καιρών, τα Επτάνησα έχουν το ιδιαίτερο προνόμιο να κατέχουν έναν μουσικό σύνδεσμο, ο οποίος έχει δοκιμαστεί στο πέρασμα του χρόνου και έχει πράγματι προσφέρει θαυμαστά αποτελέσματα μέσα από την αυταπάρνηση των ανθρώπων που τον στελεχώνουν: Πρόκειται για τις περίφημες μπάντες της Επτανήσου, ένα μοναδικό στην περιοχή μας φαινόμενο το οποίο αξίζει κάθε υποστήριξης και ανάπτυξης.

Σας ευχόμαστε καλή ακρόαση!

Τα σύνολα πνευστών στα Επτάνησα πριν το 1816 - Κώστας Καρδάμης
Κείμενο για την εορταστική συναυλία της 08/10/2016 στη Ζάκυνθο

Κείμενο με την ευκαιρία συμπλήρωσης των 200 ετών από τη δημιουργία της πρώτης μπάντας της Ζακύνθου