Ημερολόγιο

Μάιος 2021 Ιούνιος 2021 Ιούλιος 2021
Κυ Δε Τρ Τε Πέ Πα Σα
1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30
23 Αυγούστου 2021: Η μπάντα της Παλαιάς Φιλαρμονικής γίνεται 180 ετών

23 Αυγούστου 2021: Η μπάντα της Παλαιάς Φιλαρμονικής γίνεται 180 ετών


Η 23η Αυγούστου 2021 είναι μια ξεχωριστή μέρα για την Παλαιά Φιλαρμονική, αφού συμπληρώνονται ακριβώς 180 έτη από την πρώτη εμφάνιση της μπάντας της. Ως γνωστόν, παρότι η διδασκαλία και οι συναυλίες εγχόρδων και φωνητικής μουσικής στο πλαίσιο της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κερκύρας άρχισαν λίγες μέρες μετά την επίσημη ίδρυσή της (12.9.1840), η συστηματική οργάνωση της μπάντας της μπόρεσε να ξεκινήσει τον Απρίλιο του 1841. Στις 23 Αυγούστου της ίδια χρονιάς (11 Αυγούστου με το ιουλιανό ημερολόγιο), ημέρα Δευτέρα (όπως και σήμερα), η μπάντα υπό τη διεύθυνση του Αντώνιου Λιμπεράλη ήταν έτοιμη να παιανίσει για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της ετήσιας λιτανείας του Αγίου Σπυρίδωνα, παίζοντας από το τότε κτήριό της (στην αρχή της σημερινής οδού Φιλαρμονικής) και από τον γυναικωνίτη του ιερού ναού. Η πρώτη εμφάνιση της μπάντας στο δρόμο θα πραγματοποιείτο κατά τη λιτανεία του Πρωτοκύριακου της ίδιας χρονιάς, αφού παρελήφθησαν και οι στολές της. Η συναυλιακή παρουσία της μπάντας εντός του καταστήματος της Φιλαρμονικής θα ξεκινούσε την ίδια περίοδο και στη συνέχεια δόθηκε σχετική άδεια για πραγματοποίηση και δημόσιων συναυλιών.

Σε κάθε περίπτωση, το δεδομένο παραμένει: Το πρωινό της 23ης Αυγούστου 1841 είναι στην ουσία η γενέθλιος ημέρα του τόσο σημαντικού και μοναδικού στην Ελλάδα «κερκυραϊκού μπαντιστικού φαινομένου». Αυτό έγινε η αιτία κατά το διαρρεύσαν διάστημα των 180 ετών να δημιουργηθούν στο νησί μας πολυάριθμα μπαντιστικά μουσικά σύνολα, τα οποία πρόσφεραν και προσφέρουν μέγιστες καλλιτεχνικές και κοινωνικές υπηρεσίες. Αυτήν την τόσο παλαιά και εγνωσμένης αποτελεσματικότητας δυναμική όλοι οι φορείς καλούμαστε σήμερα να συνεχίσουμε και να εξελίξουμε σε χαλεπούς καιρούς.
Αντί άλλων παραθέτουμε στη συνέχεια, ως τεκμήριο της εποχής εκείνης, επιλεγμένα μέρη από το άρθρο της "Gazzetta degli Stati Uniti delle Isole Jonie" (φύλλο 28.8.1841), το οποίο αναφέρεται στην εντύπωση που προκάλεσε η πρώτη επίσημη εμφάνιση της μπάντας της Παλαιάς Φιλαρμονικής.

Γίνεται δέ ιδιαίτερη αναφορά στην προσφορά του Νικόλαου Χαλικιόπουλου Μάντζαρου (Καλλιτεχνικού Διευθυντή της Παλαιάς μέχρι τον θάνατό του το 1872) και του πρώτου αρχιμουσικού της μπάντας της, του Αντώνιου Λιμπεράλη. Το κείμενο, σε απόδοση από την ιταλική, χαρακτηρίζεται από τους ιδιαίτερους εκφραστικούς τρόπους και τις κοινωνικές προτεραιότητες της εποχής.

Η Διοικητική Επιτροπή της ΦΕΚ

«Το πρωινό της Δευτέρας 11/23 του τρέχοντος μηνός ένα μεγάλο πλήθος όρμησε από όλες τις πλευρές, κατακλύζοντας την εκκλησία του Άγιου Προστάτη μας, εξαπλώθηκε δε μέχρι και τις γειτονικές οδούς.

Η ετήσια λιτανεία του Ιερού Λειψάνου είχε ήδη επιστρέψει. Τι επιπλέον ανέμενε το πλήθος να συμβεί σε αυτόν τον Ιερό Χώρο; Η Μπάντα της Φιλαρμονικής Εταιρείας επρόκειτο να εορτάσει την ημέρα προσφέροντας στο κοινό τα πρώτα δείγματα της προόδου της. Συνεπώς το ενδιαφέρον ήταν γενικό και ζωηρό, η ανυπομονησία ήταν μέγιστη. Την προγραμματισμένη στιγμή ένας ξαφνικός ήχος μεγαλειωδών και βαριών συνηχήσεων γέμισε τον χώρο της εκκλησίας, γέννησε ρίγος στους πάντες και αντήχησε μακριά. Το παίξιμο των οργάνων υπήρξε επιτυχές, οι μουσικοί τονισμοί ήταν απόλυτοι, δεδομένου και του χώρου του γυναικωνίτη. Και ήταν τόσο μεγάλη η ενότητα στην έκφραση και στον ρυθμό, που είναι θαυμαστό ότι επετεύχθη μετά από μελέτη ημερών παρά μηνών, σε βαθμό που οι παρευρισκόμενοι έμοιαζαν σαν να χτυπήθηκαν από ηλεκτρικό ρεύμα.
Παρά ταύτα μια βαθιά σιωπή και μια λατρευτική περισυλλογή φαινόταν να ενοποιούσε σε ένα σώμα το άτακτο μείγμα των αισθημάτων και των παθών. Σε αυτές τις ομοιογενείς αντιδράσεις, σε αυτή την ξαφνική έκσταση, ο παρατηρητής θα μπορούσε να διακρίνει καθαρά το αίσθημα που υπερίσχυε στη σκέψη του πλήθους, αυτό δηλαδή της θρησκείας και της πατρίδας. Θα μπορούσε να δει να κυλούν και να ενώνονται δάκρυα, και θα μπορούσε με ευχαρίστηση να παρακολουθήσει το πλήθος που χωριζόταν πιο ωραίο από πρωτύτερα, πιο τρυφερό και δεμένο με έναν  θελκτικό δεσμό αγάπης και αδελφοσύνης. [...]

Ενώ όμως αποτίουμε το οφειλόμενο χρέος θαυμασμού στο ταλέντο των νεαρών καλλιτεχνών, ας επιτραπεί να προσφέρουμε την ειλικρινέστερη έκφραση εκτίμησης και αναγνώρισης σε εκείνον που  γνωρίζει να αναλώνει σε μεγάλο βαθμό τη μεγαλοφυΐα του ή, ορθότερα, ολόκληρη τη ζωή του με σκοπό να τους διδάξει. Και αφού πούμε, χωρίς να θεωρηθεί υπερβολή, ότι πράγματι οι πρόοδοι της μπάντας είναι θαυμαστές, παραδεχόμαστε ότι είναι εξαιρετικά σημαντικό να προβληθούν οι πατρικές και ακούραστες φροντίδες του διακεκριμένου Καθηγητή Νικόλαου Μάντζαρου και ο φλογερός ζήλος του κυρίου [Αντώνιου] Λιμπεράλη.

Η αγάπη αυτών των δύο εκλεκτών συμπολιτών για την πατρίδα και την τέχνη προτείνεται ενθέρμως στη ευγνωμοσύνη της κοινωνίας μας.

Ο πρώτος μεταδίδει την πνοή της μεγαλοφυΐας του σε ένα πλήθος απλών εργατών και απλοϊκών τεχνητών, και στη στιγμή τους μετατρέπει σε παθιασμένους οργανοπαίκτες. Με τον τρόπο αυτό τοποθετεί το πιο ευγενές υλικό στο οικοδόμημα, στο οποίο αφιέρωσε τη ζωή του από τη νεαρή ηλικία του έως τα χρόνια, κατά τα οποία φέρει πλέον γκρίζα μαλλιά στην κεφαλή.

Ο δεύτερος, προικισμένος με μια εντελώς ελληνική ψυχή, κατ' επιλογή και κατά φύση, ακολουθεί τα ίχνη του δασκάλου του, βρίσκει θαυμαστές και φίλους όπου και αν στρέψει το πρόσωπο και αισθάνεται την ανάγκη να αποκτά αναγνώριση και αξία.»

Έρευνα-Κείμενα: Κώστας Καρδάμης

***
FEK_BansC_180

 
Συναυλία Μπάντας 11/08/2021

ΣΥΝΑΥΛΙΑ TOY ΜΟΥΣΙΚΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ (ΜΠΑΝΤΑΣ)
Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων
για την ανάμνηση του Θαύματος του Αγίου Σπυρίδωνος το 1716

σολίστ: Τόνια Τόμπρου (πίκολο) - Σπύρος Γρίμμας (τούμπα)


Διευθύνει ο Αρχιμουσικός ΣΠΥΡΟΣ ΠΡΟΣΩΠΑΡΗΣ

ΤΕΤΑΡΤΗ 11 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2021

ΩΡΑ 9 μ.μ.

ΠΡΟΑΥΛΙΟΣ ΧΩΡΟΣ
ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ - ΠΑΛΑΙΟ ΦΡΟΥΡΙΟ
...

11 Αυγούστου 2021: Συναυλία της Μπάντας της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κερκύρας στο Παλαιό Φρούριο

Την Τετάρτη, 11 Αυγούστου 2021 η μπάντα της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κερκύρας πρόκειται να δώσει την καθιερωμένη επετειακή συναυλία της στο πλαίσιο των παράλληλων εκδηλώσεων του εορταστικού τριημέρου της 11ης Αυγούστου στο Παλαιό Φρούριο της πόλης μας.

Στο πρόγραμμα της συναυλίας δίδεται ιδιαίτερη θέση στα πρωτότυπα έργα για μπάντα (Alford, Schembari, Richards), χωρίς να παραλείπεται και η αναφορά στη μελοδραματική παράδοση του νησιού μας μέσα από ακούσματα οπερών του Giuseppe Verdi (με αφορμή και τη φετινή επέτειο των 120 ετών από τον θάνατό του). Παρούσες θα είναι και οι μοναδικές μελωδίες Μάνου Χατζιδάκι, ενώ ως σολίστ θα εμφανιστούν η Τόνια Τόμπρου (πίκολο φλάουτο) και ο Σπύρος Γρίμμας (τούμπα).

Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της συναυλίας θα είναι και η απόδοση τριών πρωτότυπων συνθέσεων για μπάντα, οι οποίες ανήκουν σε Κερκυραίους δημιουργούς τριών διαφορετικών γενεών: στον από ετών γονίμως δραστηριοποιούμενο στην Αθήνα και μέλος της ιστορικής Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών Σπύρο Μάζη («Σπιανάδα»), στον μουσικό της «Παλαιάς» Σπύρο Κατσούρη («Ανεβαίνοντας στο καμπαναριό του Αγιού») και στον αρχιμουσικό της «Παλαιάς» Σπύρου Προσωπάρη («Νέος Ορίζοντας»). Μάλιστα τα έργα των δύο πρώτων θα ακουστούν για πρώτη φορά στη συναυλία της 11ης Αυγούστου. Με τον τρόπο αυτό υπογραμμίζεται και εμπράκτως, όχι μόνο το εύρος των δυνατοτήτων του πρωτότυπου μπαντιστικού ρεπερτορίου, αλλά και η διαχρονική συνέχεια και προβολή από την «Παλαιά» της δημιουργίας πρωτότυπων συνθέσεων για μπάντα από δημιουργούς του νησιού μας.

Η επετειακή συναυλία της μπάντας της Παλαιάς Φιλαρμονικής στις 11 Αυγούστου 2021 υπό τη διεύθυνση του αρχιμουσικού Σπύρου Προσωπάρη στο Παλαιό Φρούριο (προαύλιος χώρος Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου) θα ξεκινήσει στις 21:00.

Η είσοδος είναι ελεύθερη μέχρι του αριθμού των 500 ακροατών κατόπιν προμήθειας αριθμημένων δελτίων εισόδου, τα οποία θα διατίθενται δωρεάν από το Μουσείο Μουσικής της Φιλαρμονικής (εργάσιμες ημέρες, 10:00-13:00) και στην είσοδο του συναυλιακού χώρου την ημέρα της συναυλίας πριν την έναρξή της. Αυτονοήτως θα τηρηθούν όλα τα υγειονομικά προβλεπόμενα πρωτόκολλα για την πρόληψη της διάδοσης της COVID-19 (μάσκες, αποστάσεις κλπ).

Επίσης, η συναυλία θα μεταδοθεί απευθείας από τον τηλεοπτικό σταθμό Corfu Channel.


bandc-110821

bandc-110821-prog

 

Διαφημιστικό σποτ της Συναυλίας

 
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1896 και η μπάντα της Παλαιάς Φιλαρμονικής

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1896 και η μπάντα της Παλαιάς Φιλαρμονικής

Ολυμπιακή χρονιά, έστω και με ένα έτος καθυστέρηση, η φετεινή και η συγκυρία δίνει τη ευκαιρία να θυμηθούμε την άμεση μουσική σύνδεση της Κέρκυρας, και ειδικά της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κερκύρας, με τους θρυλικούς Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας την άνοιξη του 1896. Φυσικά, η αμεσότερη σχέση είναι ευρέως γνωστή: Ο Σπύρος Σαμάρας, καθιερωμένος πλέον ως συνθέτης όπερας και εκ των πλέον αναγνωρίσιμων Ελλήνων στο εξωτερικό, καθώς και από το 1889 επίτιμος Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Παλαιάς Φιλαρμονικής, έλαβε την παραγγελία της σύνθεσης του «Ολυμπιακού Ύμνου» που θα ακουγόταν κατά τη σύγχρονη αναβίωσή τους στην Αθήνα. Το έργο του θα καθιερωνόταν τελικά ως μόνιμος ύμνος των ολυμπιακών διοργανώσεων το 1958.


Πέρα από αυτή τη διαχρονική παρουσία της Κέρκυρας στο παγκόσμιο αυτό γεγονός, είναι εξίσου ευρέως γνωστό, ότι η μπάντα της Φιλαρμονικής έδωσε αυτοπροσώπως το παρών στους Αγώνες της Αθήνας. Πράγματι, την άνοιξη του 1896 η μπάντα της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κερκύρας υμπεριλαμβανόταν σε εκείνες που είχαν προσκληθεί για να λάβουν μέρος στις μουσικές εκδηλώσεις των πρώτων σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων. Ωστόσο, σοβαροί λόγοι απέτρεψαν την μπάντα της Φιλαρμονικής από το να παρεβρεθεί στην τελετή έναρξης. Ο κυριότερος από αυτούς φαίνεται να ήταν η χρονική σύμπτωση της έναρξης των Αγώνων με το Πάσχα των Ορθοδόξων και την επέτειο της 25ης Μαρτίου. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες των Αθηνών ξεκίνησαν ακριβώς στις 25 Μαρτίου / 6 Απριλίου 1896, Δευτέρα του Πάσχα, γεγονός που, παρά τις ενέργειες που έλαβαν χώρα, καθιστούσε απολύτως ανέφικτη την έγκαιρη παρουσία της μπάντας στην Αθήνα εξαιτίας των υπόχρεώσεών της στις κερκυραϊκές πασχαλινές θρησκευτικές τελετές.

Πάντως, η μπάντα της Παλαιάς Φιλαρμονικής αναχώρησε με ατμόπλοιο την Τετάρτη της Διακαινησίμου (27 Μαρτίου) και έφθασε στην Αθήνα το απόγευμα της 28 Μαρτίου / 9 Απριλίου 1896 [βλ. εφημερίδες «Επόπτης» 112 (1.4.1896) και την αθηναϊκή εφημερίδα «Εφημερίς», αρ. 88 (28.3.1896)]. Την επομένη, μάλιστα, έφθασε στην Αθήνα και η μπάντα της ιδρυμένης το 1890 Φιλαρμονικής Εταιρίας «Μάντζαρος». Το βράδυ της 28ης Μαρτίου η μπάντα της Παλαιάς συμμετείχε σε κοινή συναυλία με την ορχήστρα και τη χορωδία της Φιλαρμονικής Αθηνών, αποδίδοντας μια εκτενή επιλογή από τον «Mefistofele» του Arrigo Boito. Στη συναυλία ήταν παρών και ο επίτιμος Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Παλαιάς Φιλαρμονικής, ο Σπύρος Σαμάρας, ο οποίος διεύθυνε την ορχήστρα στον ‘Χορό των Λουλουδιών’ από την δημοφιλή όπερά του «Flora Mirabilis», ενώ το κύριο μέρος της ίδιας συναυλίας αφορούσε στην πρώτη παρουσίαση του συμφωνικού ποιήματος «Πένταθλον» του Κεφαλονίτη μαέστρου και συνθέτη Διονύσιου Λαυράγκα.

Η μπάντα της Φιλαρμονικής Εταιρείας ήταν και η μοναδική μη στρατιωτική μπάντα που συμμετείχε στην τελετή λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων και στην απονομή των επάθλων στους νικητές, όπου ανακρούσθηκαν ο Εθνικός και ο Ολυμπιακός Ύμνος [βλ. την αθηναϊκή εφημερίδα «Εφημερίς», αρ. 95 (4.4.1896)]. Επιπλέον έδωσε υπαίθριες συναυλίες στις πλατείες Συντάγματος και Ομονοίας και έλαβε μέρος στη λαμπαδηφορία της 31ης Μαρτίου [«Μουσική Ἐφημερίς», τ. 2-3 (Φεβρουάριος-Μάρτιος 1896)]. Μάλιστα, ο αθηναϊκός τύπος της εποχής δεν έχανε ευκαιρία να αναφερθεί με επαινετικά σχόλια στις δραστηριότητες της μπάντας της Παλαιάς Φιλαρμονικής, την παρουσίαση των οποίων δεν επιτρέπει ο διαθέσιμος χώρος. Στα επόμενα χρόνια η μπάντα της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κερκύρας θα απέδιδε τον «Ολυμπιακό Ύμνο» σε κερκυραϊκές τελετές και σχολικές επιδείξεις, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στην ιδιαίτερη σύνδεση της Κέρκυρας με την εν λόγω σύνθεση του Σαμάρα.

Η παρουσία της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κερκύρας, όμως, στις ολυμπιακές μουσικές δραστηριότητες του 1896 δεν σταματά εδώ. Ο συνθέτης και αρχιμουσικός Ιωσήφ Καίσαρης, ο οποίος τελικά ενορχήστρωσε τον «Ολυμπιακό Ύμνο» του Σαμάρα, ήταν απόφοιτος της Παλαιάς Φιλαρμονικής. Το ιδιόγραφο της ενορχήστρωσης του Ιωσήφ Καίσαρη εκτίθεται μάλιστα στο Μουσείο Μουσικής της Παλαιάς [βλ. εικόνα]. Ο Ιωσήφ Καίσαρης, επιπλέον, ήταν υπεύθυνος για την επιλογή και την επιθεώρηση των μουσικών σχημάτων που θα λάμβαναν μέρος στις μουσικές εκδηλώσεις των Ολυμπιακών Αγώνων, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στην άρτια μουσική εκπροσώπηση του Ελλαδικού Βασιλείου στο διεθνές ολυμπιακό γεγονός. Τέλος, ο Ιωσήφ Καίσαρης μαζί με τον αδελφό του (και επίσης παλαιό μαθητή της Φιλαρμονικής) Σπυρίδωνα συμμετείχαν στις μουσικές δραστηριότητες των Ολυμπιακών Αγώνων τόσο ως αρχιμουσικοί όσο και ως συνθέτες. Ο Ιωσήφ Καίσαρης, μάλιστα, συνέθεσε και το εμβατήριο «Νενικήκαμεν» με αφορμή τη νίκη του Σπύρου Λούη στο αγώνισμα του μαραθωνίου δρόμου. Και αυτό το έργο φυλάσσεται στο Μουσικό Αρχείο της Φιλαρμονικής και αποτελεί μέρος του ρεπερτορίου της μπάντας της Παλαιάς.

Με τα παραπάνω δεδομένα, εύλογη ήταν η παρουσία της μπάντας της Παλαιάς Φιλαρμονικής στην τελετή αφής της Ολυμπιακής Φλόγας στην Ολυμπία το 2004, αλλά και η συμμετοχή της στις μουσικές εκδηλώσεις των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας την ίδια χρονιά.

Έρευνα-Κείμενα: Κώστας Καρδάμης

***
Olympiakos_Ymnos