«Παλαιά Φιλαρμονική»: 180 χρόνια καλλιτεχνικής και κοινωνικής προσφοράς

Και είναι μόνο η αρχή!

12 Σεπτεμβρίου 1840: Εννέα Κερκυραίοι συγκεντρώνονται το απόγευμα της ημέρας εκείνης στην οικία Ριβέλη επί της σημερινής οδού Θεοδοσίου και αποφασίζουν την επίσημη ίδρυση της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κερκύρας. Ο νέος τότε φορέας, που ως συναυλιακός οργανισμός λειτουργούσε ήδη αρκετούς μήνες, στο ιδρυτικό πρακτικό του έκανε λόγο για την πρόθεσή του να δημιουργήσει κατά πρώτον ένα μουσικό καθίδρυμα με συναυλιακούς και εκπαιδευτικούς στόχους, και κατά δεύτερον μια μπάντα «για να λαμπρύνει την πόλη». Το καταστατικό και οι αντίστοιχες αποφάσεις της διοικητικής και καλλιτεχνικής ηγεσίας εξειδίκευαν τα παραπάνω στη διδασκαλία εγχόρδων, πνευστών, πιάνου, φωνητικής χορωδίας και μουσικών θεωρητικών (από την απλή θεωρία έως και τη μουσική σύνθεση). Μάλιστα, ήδη από τις πρώτες μέρες οργανώθηκαν συναυλίες εγχόρδων και φωνής, ενώ από τον Νοέμβριο ξεκίνησε η δημιουργία της μπάντας του ιδρύματος, η οποία θα έκανε την επίσημη εμφάνισή της μερικούς μήνες αργότερα, στις 11/23 Αυγούστου 1841 (λιτανεία Αγίου Σπυρίδωνος). Η άμεση μεταφορά των δραστηριοτήτων της Φιλαρμονικής στην περιοχή της Πίνιας δεν άργησε να οδηγήσει και στη μετονομασία της οδού όπου έδρευε στην ακόμη υπάρχουσα Οδό Φιλαρμονικής.

Κάπως έτσι, και υπό τη μακρόχρονη καλλιτεχνική ηγεσία του Νικόλαου Χαλικιόπουλου Μάντζαρου μέχρι τον θάνατό του το 1872, η Κέρκυρα και ο νεώτερος ελληνισμός απέκτησαν το πρώτο πλήρες μουσικό εκπαιδευτήριό τους, τρεις και πλέον δεκαετίες πριν την ίδρυση του Ωδείου Αθηνών. Το μεγάλο επίτευγμα, όμως, εκ της ιδρύσεως της Φιλαρμονικής έγκειται στο ότι κατέστησε για πρώτη φορά στη νεοελληνική ιστορία τη μουσική κοινό και αυτονόητο κοινωνικό αγαθό χωρίς κανενός είδους αποκλεισμούς, τόσο ως ακροαματική εμπειρία όσο και ως ερμηνευτική πράξη. Με άλλα λόγια, άλλαξε τα δεδομένα στη σχέση του συνόλου της κερκυραϊκής κοινωνίας με τη μουσική ως συλλογικό βίωμα, δημιουργώντας πολιτισμικές συνθήκες, οι οποίες σήμερα ορθώς θεωρούνται αυτονόητα κεκτημένα. Τις βασικές αυτές συνισταμένες ακολούθησαν και όλα τα αντίστοιχα σωματεία που ιδρύθηκαν εντός και εκτός Κερκύρας τις επόμενες δεκαετίες, διευρύνοντας τη σημασία της μουσικής πράξης μέσα στην κοινωνία, πάντοτε όμως ακολουθώντας τις σκέψεις των αρχικών ιδρυτών της Φιλαρμονικής εκείνο το απόγευμα του 1840.

12 Σεπτεμβρίου 2020: 180 έτη μετά η Φιλαρμονική Εταιρεία Κερκύρας συνεχίζει να υπηρετεί και να αυξάνει το κοινωνικό αποτύπωμα της μουσικής ως πράξης και ως βιώματος, κοιτώντας προς το μέλλον (και μάλιστα σε εξαιρετικά χαλεπούς καιρούς), αλλά τιμώντας παράλληλα και τη μακρά και μοναδικής σημασίας ιστορική πορεία της. Δυστυχώς, η πανδημία δεν επιτρέπει να χαρούμε με τους μουσικούς και τους φίλους μας αυτή τη μοναδική στιγμή στην ιστορία του ιδρύματός μας, καίτοι συγκεκριμένες δραστηριότητες είχαν προγραμματιστεί ήδη από τον Μάρτιο του 2020. Επιφυλασσόμαστε, όμως, να τις πραγματοποιήσουμε στο εγγύς μέλλον, όταν οι συνθήκες και η πιστή τήρηση των υγειονομικών κανόνων θα το επιτρέψουν. Η ετοιμότητα των μουσικών συνόλων, άλλωστε, φάνηκε και στις δύο πρόσφατες συναυλίες του Αυγούστου. Ωστόσο, οι δύο εκδόσεις που προγραμματίστηκαν να συμπέσουν με τα 180 χρόνια της Φιλαρμονικής μας και τα 10 χρόνια της λειτουργίας του Μουσείου Μουσικής μας θα πραγματοποιηθούν κανονικά. Με αισιοδοξία για το μέλλον και υπερηφάνεια για το παρελθόν προχωράμε μπροστά!